Niên biểu các sự kiện nhà Đường Nhà_Đường

Thế kỷ VII: Sơ Đường

Năm 613 Lý Uyên giữ chức Vệ úy thiếu khanh, Đậu thị qua đời

Năm 617 Lý Uyên lập Tùy Cung Đế, Thủy Tất Khả Hãn của Hãn quốc Đông Đột Quyết hỗ trợ Lý Uyên trong cuộc nổi loạn chống lại nhà Tùy.

Năm 618 Giang Đô chính biến (11/4):Tùy Dạng Đế bị đại tướng của mình là Vũ Văn Hóa Cập thắt cổ chết trong cuộc chính biến do Cập cầm đầu,

-Ngày 12/6 Lý Uyên phế truất Dương Hựu và sáng lập nhà Đường, chấm dứt nhà Tùy.

-Ngày 29/11 Trận Thiển Thủy Nguyên: Lý Thế Dân đánh bại Tiết Nhân Cảo và nhà nước Tần ngắn ngủi của ông ta.

Năm 619 Vương Bạc và Đỗ Phục Uy đầu hàng nhà Đường. Một vài thế lực độc lập hùng mạnh nhất kể cả Vương Thế Sung ở Lạc Dương, Lưu Vũ Chu ở bắc bộ Sơn Tây, Đậu Kiến Đức ở Hà Bắc và Thẩm Pháp Hưng ở miền Nam hàng Đường.

-Vũ Văn Hóa Cập bị Đậu Kiến Đức giết chết.

Năm 620 Lý Thế Dân đánh bại Lưu Vũ Chu.

Năm 621

-Ngày 28/5: Trong trận Hổ Lao quân Đường đánh bại thủ lĩnh Đậu Kiến Đức và ông ta bị Lý Thế Dân bắt giữ.

-Quân Đường đánh bại Vương Thế Sung và chiếm Lạc Dương.

-Đại tướng của Đậu Kiến Đức là Lưu Hắc Thát nổi loạn.

Năm 622

-Thủ lĩnh nổi dậy Lý Tử Thông cố gắng bỏ chạy khỏi Trường An nhưng bị bắt lại và xử tử.

-Hiệt Lợi Khả Hãn của Hãn quốc Đông Đột Quyết tấn công nhà Đường.

Năm 623

-Sài Thiệu đánh bại cuộc xâm lấn của Thổ Cốc Hồn vào Cam Túc.

-Lý Kiến Thành đánh bại Lưu Hắc Thát; họ Lưu bị bắt giữ và giết chết.

-Phụ Công Thạch tự xưng hoàng đế tại Đan Dương, Giang Tô (nay là Nam Kinh).                                                           

Năm 624

-Phụ Công Thạch bị giết; lực lượng Đường chinh phạt miền Nam.

-Hệ thống thuế tô-dung-điều được thi hành.

-Hiệt Lợi Khả Hãn của Hãn quốc Đông Đột Quyết cùng em họ của ông là Đột Lợi Khả Hãn xâm lăng nhà Đường nhưng Lý Thế Dân liên lạc với Đột Lợi và thuyết phục ông đừng tấn công, khiến vụ tấn công bị bỏ dở.

Năm 625

Hãn quốc Đông Đột Quyết phát động các cuộc đột kích liên tiếp ở vùng biên thùy phía bắc; một số vụ đột kích lan về phía nam xa tới tận Sơn Tây; vụ lớn nhất được chỉ huy bởi Hiệt Lợi Khả Hãn đánh vào Sóc Châu (bắc bộ Sơn Tây) nhưng bị đẩy lùi.

Năm 626

-Ngày 2/7 Sự biến Huyền Vũ Môn: Lý Thế Dân giết hai huynh đệ của ông là thái tử Lý Kiến Thành và Lý Nguyên Cát tại Trường An.

-Ngày 4/9 Hoàng đế Đường Cao Tổ buộc phải thoái vị và Lý Thế Dân trở thành hoàng đế (Thái Tông).

-Mùa thu năm 626: Hiệt Lợi Khả Hãn của Hãn quốc Đông Đột Quyết đột kích cách Trường An một vài dặm và rút quân sau khi Đường Thái Tông đồng ý trả cống phẩm.

Năm 627

-Một số lượng lớn châu và huyện được sáp nhập lại hoặc bãi bỏ; hệ thống Thập Đạo được áp dụng.

-Các lực lượng nhà Đường và Hồi Hột (Uighur) chạm trán trong chiến trận với Đột Quyết và Thổ Phồn.

Năm 628

-Ngày 3/6 Thủ lĩnh nổi loạn Lương Sư Đô bị ám sát.

Năm 629

Tăng sĩ Phật giáo Huyền Trang lên đường đi về phía tây.

Năm 630

-Chiến dịch của Đường chống lại Đông Đột Quyết: Hiệt Lợi Khả Hãn của Hãn quốc Đông Đột Quyết bị đánh bại bởi Lý Tĩnh của triều Đường và bị Lý Thế Tích bắt giữ nhưng được thả ra; Hãn quốc Đông Đột Quyết trở thành một chư hầu của nhà Đường; Hoàng đế Đường Thái Tông trở thành Thiên Khả Hãn.

-Sứ giả Nhật Bản đến Trung Hoa: Nhật Bản phái đoàn sứ thần đầu tiên của mình đến nhà Đường.

Năm 631

-Cao Biểu Nhân (高表仁) hộ tống đoàn phái bộ Nhật bản trở về Nhật Bản.

Năm 632

-Hòa Điền (Khotan) và Khách Thập (Kashgar) xin làm chư hầu của Đường.

-Khế Bật Hà Lực của tộc Thiết Lặc mang hơn 1,000 hộ sang nhà Đường.

Năm 634

-Vĩnh An Cung (Đại Minh Cung) được hoàn thành.

-Tùng Tán Cán Bố của Đế quốc Thổ Phồn phái đoàn sứ bộ sang nhà Đường.

Năm 635

-Chiến dịch của Thái Tông đánh Thổ Cốc Hồn: Thái Tông phát động chiến dịch chống Thổ Cốc Hồn, một đế quốc người Tiên Ti ở phía tây, và thôn tính khu vực.

-Toa Xa (Yarkand) quy phục nhà Đường.

-Vĩnh An Cung đổi tên thành Đại Minh Cung.

Năm 636

-Hệ thống phủ binh được duyệt lại để bao gồm 634 đạo quân đồn trú lớn (chiết xung phủ 折衝府).

641 Thái Tông gả Văn Thành công chúa   

643 phế thái tử Lý Thừa Càn

645 Chiến tranh Cao Câu Ly - Đường 

649 Thái Tông qua đời, bắt đầu Trinh Quán di phong

650 - 655 Vĩnh Huy chi trị (永徽之治)

651 Võ thị được phong Chiêu nghi

653 Cao Dương công chúa cùng 2 thân vương bị buộc tự vẫn

654 giải cứu Tân La

655 Võ thị được phong Hoàng hậu

656 - 657 bình định Tây Đột Quyết                

658 chiến thắng Cao Câu Ly                

659 Trưởng Tôn Vô Kị bị bức tử, diệt Đô Man                

660 diệt Bách Tế                                                                  

662 chiến dịch Cao Câu Ly tạm thời thất bại, quân Đường rút lui                                                                 

663 Thổ Phiên chiếm Thổ Cốc Hồn, quân Đường giữ Bách Tế chuẩn bị đánh Cao Câu Ly                                                                 

665 Thượng Quan Nghi bị giết                                                                 

665 - 683 Nhị thánh lâm triều                                                                 

666 tế trời ở Thái Sơn                                                                 

666 - 668 diệt Cao Câu Ly, chia đất cho Tân La, lập An Đông đô hộ phủ                                                                 

668 thất bại trước Thổ Phiên                                                                 

673 - 674 bình định Tân La                                                                 

675 thái tử Lý Hoằng qua đời                                                                  

676 Tân La chiếm toàn bán đảo Triều Tiên                                                                  

678 Thổ Phiên đánh bại Lý Kính Huyền ở Thanh Hải                                                                 

679 vua Thổ Phiên Tùng Cán Tán Phổ qua đời, hòa hoãn với Thổ Phiên, đánh thắng Tây Đột Quyết                                                                 

680 Bùi Hành Kiệm bình định hẳn Tây Đột Quyết                                                                 

681 phế thái tử Lý Hiền                                                                 

682 đại phá quân Đột Quyết                                                                 

683 Đường Cao Tông qua đời                                                                 

705 Đường Trung Tông phục vị

710 Đường Trung Tông băng hà, Đường Long chi biến

712 Lý Long Cơ tức vị, tức Đường Huyền Tông, niên hiệu Tiên Thiên

713 Sự biến Tiên Thiên, Huyền Tông đổi sang niên hiệu Khai Nguyên, Bắt đầu Khai Nguyên thịnh thế.

Thế kỷ VIII: Thịnh Đường

Thế kỷ IX: Trung Đường

Năm 866

-Trương Nghĩa Triêu đánh bại bLon Khrom brZhe và chiếm Định Châu và Luân Đài nhưng ngay lập tức mất chúng cũng như Tây Châu về tay Vương quốc Cao Xương.

-Tộc Thổ Phồn triệt thoái lên cao nguyên Tây Tạng.

-Cao Biến chiếm lại An Nam từ tay Nam Chiếu.

Năm 868

-Quân sĩ đồn trú ở Quý Châu do Bàng Huân đứng đầu làm binh biến và đi lên phía bắc.

-Cuốn sách cổ nhất có đề ngày in, Kinh Kim Cang, được in.

Năm 869

-Bàng Huân bị kỵ binh Sa Đà do Châu Tà Xích Tâm cầm đầu đánh bại và chết.

-Vương quốc Cao Xương tấn công Quy Nghĩa Quân nhưng thất bại.

-Nam Chiếu bao vây Thành Đô nhưng không thể chiếm được.

Năm 870

-Nam Chiếu bao vây Thành Đô (Tứ Xuyên).

-Vương quốc Cao Xương tấn công Quy Nghĩa Quân (歸義軍) nhưng thất bại.

Năm 873

-Ngày 15/8: Đường Ý Tông lâm bệnh nặng và băng hà; con ông là Lý Huyên được các hoạn quan đưa lên ngôi và trở thành Đường Hy Tông.

Năm 874

-Vương Tiên Chi nổi loạn ở Trường Viên (Hà Nam).

Năm 875

-Hoàng Sào hội quân cùng Vương Tiên Chi trong cuộc nổi loạn.

Năm 876

-Vương quốc Cao Xương chinh phạt Y Châu (Hami).

Năm 877

-Nam Chiếu triệt thoái khỏi Kiềm Trung Đạo ở Quý Châu ngày nay.

-Cuốn niên giám in ấn sớm nhất được biết ra đời (Càn Phù Tứ Niên Lịch Thư 乾符四年曆書).

Năm 878

-Vương Tiên Chi chết; Hoàng Sào tiếp quản binh quyền.

Năm 879

-Vụ thảm sát Quảng Châu: Hoàng Sào cướp phá Quảng Châu (Quảng Đông) và hướng lên phía bắc.

Năm 880

-Hoàng Sào cướp phá Lạc Dương.

-Tăng Cổn rút binh sĩ nhà Đường khỏi phương nam và từ bỏ quyền kiểm soát An Nam.

Năm 881

-Hoàng Sào chiếm cứ Trường An; Đường Hy Tông bỏ chạy đến Thành Đô.

-Cam Châu và Lương Châu trở nên độc lập.

Năm 882

-Chu Ôn, bộ tướng của Hoàng Sào, bỏ sang nhà Đường.

Năm 883

-Hoàng Sào bỏ chạy khỏi Trường An.

-Những cuốn sách in được bán trong chợ của Thành Đô.

Năm 884

-Hoàng Sào chết trong khi bị Lý Khắc Dụng truy đuổi.

Năm 885

-Đường Hy Tông trở về Trường An.

-Tần Tông Quyền tự xưng hoàng đế, cướp phá Lạc Dương, và rời đi.

Năm 886

-Hoạn quan Điền Lệnh Tư đưa Hy Tông đến Hưng Nguyên (phía đông Hán Trung, Thiểm Tây) khi Trường An bị Lý Khắc Dụng và Vương Trọng Vinh đe dọa.

-Lý Uân được quân phiệt Chu Mai lập làm hoàng đế ở Trường An; cả Uân lẫn Mau đều bị giết không lâu sau đó.

Năm 888

-Ngày 20/4: Vua Hy Tông lâm bệnh qua đời; em trai ông là Lý Kiệt được các hoạn quan đưa lên ngôi và trở thành Đường Chiêu Tông.

Năm 890

-Chu Ôn và Lý khắc Dụng giao tranh nhau trong một số trận chiến.

Năm 891

-Vương Kiến đến Thành Đô.

-Tiền Lưu đến Tô Châu (Giang Tô).

Thế kỷ X: Vãn Đường

Năm 900

-Chu Ôn nắm quyền kiểm soát Hà Bắc.

-Ngày 1/12: Đường Chiêu Tông bị phế ngôi; con trai ông là Đức Vương Lý Dụ được một hoạn quan lập làm hoàng đế.

Năm 901

-Chiêu Tông được phục ngôi và sau đó bị các hoạn quan ép phải rời Trường An đến Phượng Tường (Thiểm Tây).

Năm 902

-Chu Ôn phong Dương Hành Mật làm Ngô Vương và bao vây Phượng Tường.

Năm 903

-Chu Ôn đưa Chiêu Tông về Trường An, nơi họ Chu và Thôi Dận tiến hành đồ sát toàn bộ các hoạn quan.

-Vương Kiến được phong Thục Vương.

Năm 904

-Chu Ôn giết Thôi Dận và buộc Chiêu Tông rời Trường An đến Lạc Dương, nơi Chiêu Tông bị ám sát.

-Đường Ai Đế được Chu Ôn đưa lên ngôi.

-Nước Ngô (Thập Quốc) lần đầu đưa vào sử dụng khả thi vũ khí chứa thuốc súng (có thể là các mũi tên bằng lửa, hay hỏa tiễn) trong cuộc bao vây Nam Xương.

Năm 907

-Thủ lãnh Khiết Đan là A Bảo Cơ trở thành hoàng đế triều Liêu.

-Ngày 12/5: Chu Ôn phế truất Ai Đế và thành lập triều Hậu Lương tại Khai Phong (Hà Nam); chấm dứt nhà Đường.